Dünya tartışıyor: Eve ayakkabıyla girmenin zararları neler?

Son dönemde birçok bilim insanı evde ayakkabıyla gezilmesinin sakıncalarını anlatan araştırmalar gerçekleştiriyor. Türkiye'de genellikle uygulanan, ayakkabıları ya evin dışında ya da girişte çıkarma alışkanlığının yararları vurgulanıyor. Avustralya’daki Victoria Çevre Koruma Kurumu’nun baş çevre bilimcisi Mark Patrick Taylor ve Indiana Üniversitesi Çevresel Esneklik Enstitüsü’nün yönetici direktörü Gabriel Filippelli yaptıkları araştırmada, ayakkabılarla birlikte eve girdiğimizde içeriye giren mikroplara ve bunların sağlığımıza etkisine dikkat çekiyor. İnsanlar gününün yüzde 90'ını iç mekanlarda geçirdiği için, evde ayakkabı giyip giymemek sanıldığından daha önemli bir sağlık etkeni olabilir. Evin içinde biriken maddeler, sadece insanlardan ve evcil hayvanlardan dökülen saç ve deri kalıntılarını içermiyor, yaklaşık üçte biri de ayakkabılarla dışarıdan geliyor.

Birçok zararlı mikrop...

Ayakkabılarda ve zeminlerde bulunan bazı mikroorganizmalar; tedavi edilmesi zor, ilaçlara karşı dirençli özellikler taşır. Asfalt yol kalıntılarından, endokrin bozucu çim kimyasallara ve kansere neden olan toksinlere kadar ayakkabı altlarında bu mikroplardan izler bulunur. Taylor ve Filippelli’nin çalışması, evlerde bulunan çeşitli zararlı maddeleri şu şekilde sıralıyor:

• Antibiyotiğe dirençli genler
• Dezenfektan kimyasalları
• Mikroplastikler
• Perflorlu kimyasallar (çok sayıda endüstriyel, evsel ve gıda paketleme ürününde kullanılır)
• Radyoaktif elementler

Çalışma, 35 ülkede evlerde potansiyel olarak toksik metallerin seviyelerinin değerlendirilmesini de içeriyor. Bu kirleticiler kokusuz ve renksizler. Dolayısıyla kurşun gibi zararlı maddelere topraktan mı, su borularından mı ya da oturma odasından mı maruz kalındığı belli olmuyor. Bilim, evin içindeki kurşun ile bahçedeki toprak arasında çok güçlü bir bağlantı olduğunu öne sürüyor.

Fazla steril olması da hastalığa davetiye mi?

Bir Wall Street Journal makalesi, evdeki ayakkabıların o kadar da kötü olmadığını savunuyor. Yazar, insanlar da dahil olmak üzere birçok memelinin bağırsaklarında gelişen tehlikeli bakteriler olan E. coli’nin o kadar geniş bir alana dağıldığına ve hemen hemen her yere yayıldığına dikkat çekti. Bu nedenle ayakkabı altlarında olmalarının şaşırtıcı olmadığını ileri sürdü. Ancak Taylor ve Filippelli, bu maddenin daha basit bir ifadeyle, dışkı ile ilişkili bakteriler olduğunu belirtiyorlar. Yüksek düzeyde maruz kalınması halinde de insanları ciddi bir şekilde hasta etme potansiyeline sahip. Araştırmacılar, ayakkabıyla evde dolaşmanın avantajları olup olmadığına da değiniyor:

“Özellikle alerji durumlarında steril ev ortamlarının artan rolü dikkat çekerken ayakkabı ile evde dolaşılabileceği düşünülebilir. Ama pis ayakkabılarınızla içeride dolaşmaktan daha iyi ve daha az iğrenç yollar var. Dışarı çıkın, yürüyüşe çıkın, harika açık havanın tadını çıkarın.”