Şuana kadar keşfedilen eski karpuz tohumları, yaklaşık 6.000 yaşında ve Libya'daki Neolitik yerleşim yerlerinden yapılan bir arkeolojik kazı sırasında bulundu. Ancak bunların tatlı etli karpuz mu yoksa başka formları mı olduğu bilmeyen bilim insanları bu gizeme ışık tutmak için araştırma yaptılar.
Karpuz tohumlarının denom dizilerini oluşturdular
Araştırmacılar, Libya ve Sudan'dan gelen 3.300 yıllık karpuz tohumları ve ayrıca 1824 ile 2019 yılları arasında yapılan dünya çapındaki herbaryum koleksiyonlarından genom dizilerini oluşturdu. Bilim dünyasının ilk keşifleri 6.000 yıllık Libya karpuzunun posası beyaz ve acı olduğu yönündeydi. Bu bulgular bitkinin küspesi yerine besleyici tohumları için kullanıldığı çıkarımına uyuyordu.
Bilim adamları genellikle karpuzların (Citrullus lanatus) Afrika'dan geldiği konusunda hemfikirdir, ancak kırmızı, tatlı etli karpuzların vahşi formlarından ilk kez nerede ve ne zaman evcilleştirildiği hala birer tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Nil Vadisi'nden geldiği düşünülen karpuzların gerçeği ortaya çıktı
Arkeolojik kanıtlarla tutarlı olarak bulunan son veriler, karpuzun ilk olarak Nil Vadisi'nde türediğini gösteriyordu. Ancak, şu anda Libya'daki Sahra Çölü'nde bulunan bir kaya sığınağı olan Uan Muhuggiag'da keşfedilen 6.000 yıllık tohumlar bu açıklamayla çelişki gösterdi.
Washington Üniversitesi, Saint Louis ve Münih Üniversitesi Biyoloji, Sistematik Botanik ve Mikoloji Fakültesi'nde görevli olan kıdemli yazar Profesör Susanne Renner, "En eski karpuz tohumlarının, tatlı posalı evcilleştirilmiş bir forma veya bunun yerine acı posalı vahşi yenmeyecek formlardan birine ait olduğu güvenli bir şekilde tanımlanamaz" dedi.
"Citrullus cinsinin yedi türünün tohumları temelde ayırt edilemez."
"Kromozom düzeyinde bir genoma sahip olduğumuzdan, Neolitik Libyalıların acı posalı bir karpuz kullandığından emin olabiliriz."
"Meyveleri, bugün bile havada kurutulan veya kavrulmuş ya da çorba veya güveçte kaynatılan tohumları elde etmek için kullandıklarından şüpheleniyoruz."
Karpuzların acı yenmeyecek yapıda olduğunu keşfettiler
Profesör Renner ve meslektaşları, Libya ve kuzey Sudan'daki arkeolojik alanlarda keşfedilen, 6.000 ve 3.300 yıllık karpuz tohumlarının DNA'larını dizilediler.
Sheffield Üniversitesi Biyoloji Bilimleri Okulu'nda araştırmacı olan kıdemli yazar Doktor Guillaume Chomicki, “Bu tohumlar bir bilmeceydi çünkü en eski gerçek karpuz tohumları oldukları düşünülüyor” dedi.
Karpuzun tatlı yapısına Libya'da evcilleştirdiği düşünen yazarlar ayrıca 1824 ile 2019 arasında toplanan coğrafi olarak yaygın herbaryum örneklerinden genomları sıraladılar. Verileri, önemli germplazm koleksiyonlarından yeniden sıralanmış genomlarla birlikte analiz ederek karşılaştırdılar.
6.000 yıllık Libya tohumlarının, Gana, Benin ve Nijerya'da bulunan, günümüzün tohum kullanımına, acı posalı, egusi tipi karpuzlara (Citrullus mucosospermus) genetik olarak yakın olan bir Citrullus türünden geldiğini keşfettiler.
İnsan dişine bağlı çatlama izleri bulundu
Ekibe göre, Libya tohumlarının atıştırmalık olarak kullanılması, Uan Muhuggiag sahasındaki tohumların bilgisayar-tomografik çalışmasında bulunan insan dişlerindeki çatlama izleriyle eşleşme gösterdi.
Doktor Chomicki, "Citrullus'un başlangıçta tatlı sulu yapısı için değil, tohumları için toplandığı veya ekildiği ve en eski Libya materyalinde insan dişlerinin neden olduğu tohum hasar modelleriyle tutarlı olduğu görülüyor." Dedi.
"Bu çalışma, karpuzun evcilleştirilmesinden 6.000 yıldan daha uzun bir süre önce bir karpuzun akrabasının (meyvesinden ziyade) tohumlarının kullanımını belgeliyor."
Haberimize konu olan bu bilimsel makale geçtiğimiz günlerde Molecular Biology and Evolution dergisinde yayınlandı.
Keşfedilen bu yeni bulgulara buradan göz atabilirsiniz.
