Cambridge Üniversitesi ve Natuurhistorisch Museum Maastricht'ten toplanan bir araştırma ekibi, modern kuşların çok önemli bir özelliği olan hareketli gaganın, 66 milyon yıl önce dinozorları yok eden kitlesel yok oluş olayından önce geliştirdiklerini keşfetti.
Bu bulgular aynı zamanda devekuşu ve akrabalarının kafataslarının "geriye doğru" evrimleşmeye başladığını ve modern kuşların ortaya çıkmasından sonra ise daha da ilkel bir duruma evrildiklerini gösterdi.
CT tarama tekniklerini kullanan Cambridge ekibi, Janavis finalidens adını verdikleri yeni bir antik kuş türünün damak veya ağzının çatısındaki kemiklerini inceledi. Dinozor çağlarının en sonunda yaşayan bu canlı son dişli kuş türlerinden biriydi. Damak kemiklerinin dizilişi kuşun, hareketli, hünerli bir gagaya sahip olduğunu ve modern kuşların çoğundan neredeyse ayırt edilmeyeceğini gösterdi.
Bir asırdan fazla bir süredir, hareketli bir gagayı sağlayan mekanizmanın dinozorların neslinin tükenmesinden sonra evrimleştiği varsayılmıştı. Ancak Nature dergisinde yer alan yeni keşif, modern kuş kafataslarının nasıl oluştuğuna dair anlayışımızı yeniden ele alınması gerektiğini gösteriyor.
Bugün Dünya'daki yaklaşık 11.000 kuş türünün her biri, damak kemiklerinin düzenine bağlı olarak, iki kapsamlı gruptan birinde sınıflandırılır. Devekuşları ve akrabaları, paleognath veya "antik çene" grubu olarak sınıflandırılır. Bu durum, aynı insanlar gibi, onların damak kemiklerinin katı bir kütle halinde kaynaştığı anlamına gelir.
Diğer tüm kuş grupları, neognath veya "modern çene" grubu olarak sınıflandırılır, yani damak kemikleri hareketli bir eklemle birbirine bağlanır. Bu, gagalarını çok daha hünerli yapar ve yuva yapma, tımarlama, yiyecek toplama ve kendilerini savunma konularında yardımcı olur.
Janavis adlı fosil, 1990'larda Belçika-Hollanda sınırına yakın bir kireçtaşı ocağında bulundu ve ilk olarak 2002'de incelendi. Antik kuş türü, 66.7 milyon yıl öncesine, dinozorların son zamanlarına ait olan fosil kaya içine hapsedilmiş olduğu için, o dönemde bilim insanları açıklamaları sadece dışarıdan görebildiklerine dayandırabiliyorlardı. Kayadan dışarı çıkan kemik parçalarını kafatası ve omuz kemiği parçaları olarak tanımladılar ve sıradan görünümlü fosili tekrar depoya kitlediler.
Yaklaşık 20 yıl sonra, fosil, o zamanlar Ph.D. olan Dr. Juan Benito'ya ödünç verildi. Daha sonrasında bir öğrenci, fosili bir kez daha incelemeye başladı.
Cambridge'de doktora sonrası araştırmacı ve makalenin baş yazarı olan Benito, "Bu fosil ilk tanımlandığından beri, fosiller üzerinde CT taramasını kullanmaya başladık, bu da kayanın içini görmemizi ve tüm fosili görmemizi sağlıyor" dedi. "