Tridimit, Dünya'da son derece nadir bulunan yüksek sıcaklık ve düşük basınç koşullarında oluşabilen bir kuvars formudur. Bu bahsi geçen nadir kuvars formlarına NASA'nın Curiosity gezgini araştırma bölgesi olan Gale Krateri'nde rastlanıldı.
En az 3,8 milyar yaşında olduğu düşünülen Gale Krateri, bir zamanlar su barındırma olasılığı nedeniyle Curiosity'nin iniş yeri olarak seçildi. Gezgin uzay araştırma aracı, Gale Krater'in 1 milyar yıl kadar önce bir göl olduğunu doğrulayan kanıtlara rastladı.
Curiosity içindeki kimya cihazı tridimite rastladı
Curiosity Temmuz 2015'te , Gale Krateri'ndeki 'Buckskin' hedef konumunda bir kayayı delerek araştırma gerçekleştiriyordu. Araştırma sırasında gezginin Kimya ve Mineraloji (CheMin) cihazı içindeki numuneyi analiz etti ve tridimit olarak bilinen silika içeren bir mineralin varlığını ortaya çıkardı.
(Tridimit minerali)
Dünya, Çevre ve Gezegen Departmanında bir araştırmacı olan Doktor Kirsten Siebach, “Gale Krateri'ndeki bir çamurtaşındaki tridimitin keşfi, Curiosity gezgininin 10 yıl boyunca Mars'ı keşfetmesi sırasında yaptığı en şaşırtıcı gözlemlerden biri” dedi.
"Tridimit genellikle Dünya'daki kuvarsları oluşturan, patlayıcı, evrimleşmiş volkanik sistemlerle ilişkilendirilir, ancak onu, volkanların çoğunun çok ilkel olduğu düşünülen Mars'taki eski bir gölün dibinde bulduk."
Bulgu üzerine yeni senaryolar ürettiler
Çalışmada, Doktor Siebach ve meslektaşları, Dünya'da rapor edilen her tridimit bulgusundan elde edilen verileri yeniden değerlendirerek inceleme altına aldı. Ayrıca Mars volkanizma modelleri ve volkanik bulgularını gözden geçirdiler. Bunun yanı sıra Gale Krateri gölünden tortul kanıtları yeniden incelediler. Daha sonra araştırmacılar, tüm kanıtlarla eşleşen yeni bir senaryo ortaya çıkardılar: Marslı magmalar, bir yanardağın altındaki bir odacıkta normalden daha uzun süre oturdu ve silikonu konsantre eden fraksiyonel kristalleşme adı verilen kısmi bir soğuma sürecinden geçti.
Büyük patlamada volkan, Gale Krateri gölüne ve çevresindeki nehirlere tridimit şeklinde dağılan ve silikon yapıları içeren kül püskürttü.
Su, kimyasal ayrışmanın doğal süreçleri yoluyla külün dağılmasına yardımcı olduğu ve minerallerin ayrıştırdığı düşünülüyor. Ayrıca bu senaryo, opalin silikatlar ve azaltılmış alüminyum oksit konsantrasyonları dahil olmak üzere, numunede bulunan diğer jeokimyasal kanıtlarını da açıkladı.
"Bu minerali yalnızca bir kez gördüğümüz ve tek bir katmanda oldukça yoğun yer aldığı için, volkanın muhtemelen göl oradayken patladığını iddia ediyoruz. Analiz ettiğimiz spesifik numune yalnızca volkanik kül olmasa da, yıpranmış ve suya göre ayrılmış kül yapısındaydı."
Volkanik aktiviteler Mars'ın çoraklaşmasına neden olmuş olabilir
Bu, 3 milyar yıldan daha uzun bir süre önce, Mars daha ıslak ve belki de daha sıcak bir dünyadan kuru ve çorak gezegene geçiş yaparken patlayıcı volkanizmanın meydana geldiği anlamına geliyor.
Siebach, "Mars'ta bazaltik volkanik püskürmelerine dair bol miktarda kanıtları var, ancak bu keşif daha gelişmiş bir kimyayı işaret ediyor" dedi.
"Bu çalışma, Mars'ın hayal ettiğimizden daha karmaşık ve ilgi çekici bir volkanik tarihe sahip olabileceğini gösteriyor."
Haberimize konu olan bilimsel makale Earth and Planetary Science Letters dergisinde yayınlandı.